Gevoelens | 4 |

In mijn vorige blog schreef ik over de gevoelens die zich op mijn 50^ste in mijn lijf ophopen omdat ik niet toe wilde geven aan mijn angst. Over de schreeuw van pijn die mijn lijf af moest geven om me te laten weten dat ik ver over mijn eigen grenzen aan het walsen was. En hoe ik er eindelijk achter kwam dat ik ASS heb. Mijn gevoel krijgt een gezicht.

Van vier naar zes, naar 36 en nog meer emoties

Na de diagnose ASS volgde ik psycho-educatie bij Het Leo Kannerhuis om mijn ASS te onderzoeken. Waar zitten mijn zwakke maar vooral ook sterke punten. Een paar van mijn sterkste punten zijn onderzoek doen, analyseren, doorzettingsvermogen en leren. Dat kan ik dus goed inzetten. Ik zoek ook veel op internet en bespreek mijn bevindingen met de therapeute. Mijn grootste valkuil is me begraven in werk om mijn emoties niet te hoeven voelen.

De therapeute hielp me ook om inzicht te krijgen waarom ik steeds weer in een burn-out en depressie beland. Ik krop mijn emoties op, ik uit ze nog steeds niet en moet leren ze te benoemen. Zij deelde de emoties op in drie kleuren:

Blauw is neutraal en ontspannen
Rood is negatief gevoel en kost energie
Groen is positief gevoel en geeft energie

De opdracht was om elke avond mijn dag een kleur te geven. Dat vond ik heel moeilijk omdat binnen een dag mijn emotie al fluctueert en ik soms niet wist welke kleur mijn gevoel/emotie had.

Inmiddels had ik ook op internet het emotiewiel gevonden met zes basisemoties die weer zijn onderverdeeld in zes emoties met toelichting, zie het plaatje boven. Die onderverdeling hielp me om mijn gevoelens te benoemen. Elke avond gaf ik de dag een kleur op basis van dit emotiewiel, en dan kon de dag meer kleuren hebben: oranje/paars/blauw als ik in de ochtend onzeker was, daarna stom en later weer nadenkend. In de loop van de maanden werd ik meer vertrouwd met het benoemen van mijn gevoel.

Inmiddels had ik geconcludeerd en geaccepteerd dat de baan als auditor niet bij mij paste en was ik met behulp van een re-integratiebureau op zoek naar iets anders, ik had tenslotte een dijk van een CV. Na twee jaar ongeduldig zoeken dacht ik mijn droombaan gevonden te hebben, al mijn vorige werkervaringen kwamen hier samen. De positieve gevoelens namen de overhand, ik was opgewonden, energiek, trots, optimistisch en ik voelde me gerespecteerd, de moeite waard, belangrijk etc. En vooral super enthousiast, dit ging lukken, ik ging er helemaal voor.

Deze baan als adviseur bleek al snel een management functie te zijn (praten, vergaderen, aansturen en overleggen). Alle waarschuwingssignalen van mijn lijf negerend stoomde ik door in het vertrouwen dat ik de rest van mijn werkzame leven bij dit fantastische bedrijf met die leuke collega’s zou werken. Negen maanden later zat ik letterlijk stijf van stress thuis met, jawel, een depressie. Het jaarcontract werd de UWV, en de ziektewet.

Na anderhalf jaar in de ziektewet raakte ik nog steeds in paniek bij de gedachte om weer te gaan werken. Als ik dacht aan mijn laatste banen werd ik zo verdrietig. Steeds dat afscheid nemen omdat ik ziek werd.

En nu ben ik 55 en heb de afgelopen 3 maanden EMDR therapie gevolgd. Ik had veel herinneringen met negatieve emoties en die zijn weg gepiept, getikt en gezwiept. Wegens corona zit de therapeute op afstand en zwiept een aanwijsstok met rode punt voor mijn ogen heen en weer. De EMDR heeft gewerkt, ik kan zonder overweldigd te worden aan mijn vorige banen denken, hoe leuk het daar was. Ik sta ook weer positiever naar de toekomst. Nu ben ik ankers van positieve emoties aan het maken die me gaan helpen in de toekomst.

Ik voel me blauw: dankbaar, veilig, ontspannen en tevreden

Met vallen en opstaan heb ik de afgelopen 30 jaar geleerd wat gevoelens en relaties zijn en hoe mijn lijf reageert op emoties. Wegens mijn doorzettingsvermogen, mijn betrokkenheid met mijn werk en mijn verantwoordelijkheidsgevoel ben ik regelmatig zwaar over mijn eigen grenzen gegaan. Dat mag niet meer gebeuren. Voorlopig voel ik me fijn in het hier en nu met leuke hobby’s en zowaar zonder me schuldig te voelen dat ik thuis zit (werkeloos, nutteloos). Pas als ik er klaar voor ben ga ik op zoek naar wat ik in de toekomst meer zou willen doen.

Lina’s Autisme onderzoek #3

Psycho-educatie voor ASS: sessie 3

Na mijn ASS diagnose begin 2015 kreeg ik samen mijn man psycho-educatie, begeleid door klinisch psycholoog ML. We onderzochten in vijf sessies wat Autisme Spectrum Stoornis (ASS) voor mij inhoud.

Ik ben gediagnosticeerd met Hoog functionerend Klassiek Autisme (DMS IV) of Autisme Spectrum Stoornis (ASS; DMS V) en depressie met als zijdiagnose migraine en RSI. Allemaal mooie termen maar wat houdt mijn ASS nou precies in?

Executief functioneren

Het laatste cognitieve model: executieve functies, Autisme TV.

De klinisch psycholoog ML legt uit: Executieve functies coördineren en organiseren de informatieverwerking in de hersenen. Het gaat om plannen en organiseren, iets doelgericht kunnen doen, maar ook in staat zijn om van de ene manier van denken en doen naar de andere manier over te schakelen, oftewel flexibel denken en handelen. Ze vraagt of ik daar een paar voorbeelden van kan geven.

Ik heb altijd gedacht dat ik heel flexibel was. Als ik ergens mee bezig was en iemand vroeg mij iets anders te doen deed ik dat direct. Maar dat wordt niet bedoeld met executieve functies. Aan de hand van een lijstje kan ik eindeloos veel voorbeelden verzinnen:

Niet weten waar en hoe te beginnen: als ik een brief of rapport moet schrijven, ben ik eindeloos bezig met de lay-out en kom het niet tot de inhoud.
Wat moet eerst gebeuren en wat daarna: toen ik een eigen bedrijfje wilde starten had ik direct de website af, visitekaartjes ontworpen en pennen met logo. Maar hoe ik verder moest wist ik niet.
Niet kunnen stoppen: als ik aan het werk ben achter de computer blijf ik doorgaan. Ik heb een RSI-programma nodig om pauzes te nemen. Ik wil altijd “even” iets afmaken, en dat even kan lang duren.
Lastig om in te schatten hoe lang iets duurt: even een uurtje googelen over autisme wordt één à twee dagen bezig en compleet overladen met teveel informatie.
Van slag zijn als de planning verstoord wordt: vooral als anderen hun afspraak met mij niet nakomen. Het afhankelijk zijn van anderen, wachten op anderen, voordat ik iets kan doen is vreselijk voor mij.
Moeite met het maken van keuzes: ik heb de neiging om van diverse mogelijkheden alle informatie nodig te hebben voordat ik een goede, degelijke, onderbouwde keuze kan maken. Dit kan dus eindeloos duren.

Lina’s Autisme onderzoek #2

Psycho-educatie voor ASS: sessie 2

Na mijn ASS diagnose begin 2015 kreeg ik samen mijn man psycho-educatie, begeleid door klinisch psycholoog ML. We onderzochten in vijf sessies wat Autisme Spectrum Stoornis (ASS) voor mij inhoud.

Sessie 2 Theory of Mind

Veel mensen met autisme hebben en heel goed verbeeldingsvermogen als het om concrete, ruimtelijke of technische zaken gaat. Het voorstellen van zaken op het sociale vlak, zoals de emoties of bedoelingen van anderen is erg moeilijk. Theory of Mind, Autisme TV

De klinisch psycholoog ML vraagt mij om een voorbeeld te geven van een situatie waarin ik de boodschap van de ander verkeerd heb begrepen vanwege een beperkt verbeeldingsvermogen. Als voorbeeld noem ik: Als een locatie wordt genoemd heb ik daar soms letterlijk een verkeerd beeld bij zoals de Melkweg in plaats van Paradiso. Verder begrijp ik de vraag überhaupt niet, het woord “verbeeldingsvermogen” is lastig. Dus eigenlijk is dat een heel duidelijk voorbeeld van Theory of Mind. Jasper helpt een handje en vertelt dat ik dingen soms heel letterlijk neem, grappen niet merk of begrijp. Ik kan niet goed peilen hoe iemand zal reageren en daarom benader ik mensen heel voorzichtig, terughoudend, niet spontaan en aftastend.

Ik heb het idee dat ik emoties bij andere mensen heel goed kan zien. Ik kan het zo goed zien, en sfeer voelen, dat ik niet snap wat mensen zeggen als het niet overeenkomt met hun lichaamstaal. Ik krijg als het ware teveel informatie binnen om ook nog eens op het gesproken woord te letten. Taal is zeg maar niet mijn ding. Ik probeerde van jongs af aan mensen te begrijpen terwijl ze iets zeiden, de eerste indruk was heel belangrijk. Ik voelde me vertrouwd met iemand of helemaal niet, een tussenweg was er niet. Tegenwoordig kan ik dat nuanceren.

Tot een jaar of 10 geleden dacht ik dat, als ik een meningsverschil had met iemand, die persoon mij niet meer aardig vond en niet meer met mij om wilde gaan. Ik had mezelf aangeleerd om het altijd met mensen eens te zijn. Als ik al een mening had en iemand vond iets anders, dan was mijn eerste gedachte: “dan zal ik het wel verkeerd begrepen hebben”. Alleen bij aantoonbare feitelijke zaken hield ik voet bij stuk. En dan nog, als ik iemand had tegengesproken durfde ik die niet meer onder ogen te komen, bang dat hij nog boos op me zou kunnen zijn. Dat gevoel kon ik in jaren vasthouden en daarom ontweek ik steeds meer mensen.

Dus, zolang het een inhoudelijk gesprek is kan ik meepraten. Zodra het over een gevoel of een mening over iets gaat, wat iemand ervan vindt, dacht ik dat ik ook die mening moest hebben omdat ik anders niet aardig gevonden zou worden. Ik weet nu dat ik mezelf op die manier compleet heb weggecijferd. Gelukkig heb ik de afgelopen jaren, met vallen en opstaan, geleerd dat mijn mening er toe doet en ook wordt gewaardeerd. Ik heb ook geleerd dat mensen niet zo’n goed geheugen hebben als ik en zich gesprekken van vroeger niet eens herinneren.

Het belangrijkste leermoment is geweest dat ik het ook oneens kan zijn met iemand waar ik het goed mee kan vinden, zonder dat die uit mijn leven verdwijnt. Ook mensen waar ik het niet direct goed mee kan vinden, daar kan ik nog steeds een goede werkrelatie mee hebben. Ik heb geleerd mijn behoeften en grenzen aan geven. Maar het voor mezelf opkomen is en blijft nog altijd heel erg moeilijk.

Lina’s Autisme onderzoek #1

Na mijn ASS diagnose begin 2015 kreeg ik samen mijn man psycho-educatie, begeleid door klinisch psycholoog ML. We onderzochten in vijf sessies wat Autisme Spectrum Stoornis (ASS) voor mij inhoud.

Sessie 1: Centrale coherentie

Mijn autisme kenmerkt zich o.a. in: creativiteit, afspraken nakomen, zeer geconcentreerd werken, de tijd vergeten, gedetailleerd werken, oog voor kleur en compositie, sterke zintuiglijke waarneming, geen fouten willen maken, faalangst, moeite met mensen aanspreken of bellen, ongeduldig: als ik iets heb bedacht moet het meteen uitgevoerd worden, bij vreemden geen emotie tonen.

ML legt eerst Centrale Coherentie uit aan de hand van brainblocks. Brainblocks uitleg op youtube. Bij autisme is de informatieverwerking anders. Alle binnenkomende informatie wordt in het Autistisch brein separaat opgeslagen en niet in verband met andere informatie. Daardoor kunnen hoofd- en bijzaken slecht scheiden worden en kan niet snel geschakeld worden tussen onderwerpen.

Dit is wat er in mijn brein gebeurt tijdens bijvoorbeeld een gesprek in een café: Als ik in gesprek ben met Jasper focus ik me helemaal op hem om het gesprek te kunnen voeren: ik luister aandachtig, ik kijk naar zijn mond (liplezen ter aanvulling van het geluid) en sluit alle andere zintuigen af om niet afgeleid te worden. Het gaat bijvoorbeeld over de vakantie. Dan komt de ober langs en vraagt wat we willen drinken. Mijn aandacht moet opeens naar iets anders toe en mijn moeizaam opgebouwde vakantiegesprek valt uit elkaar. Het duurt even voor ik kan reageren want nu moet het vakje communicatie met een vreemde open én het vakje waar heb ik trek in én het vakje de menukaart lezen én eventueel overleggen met Jasper én ik moet een besluit nemen. Als de bestelling is gedaan is het een puinhoop in mijn hoofd en moet ik eerst even opruimen. Als alle vakjes weer dicht zijn is mijn hoofd leeg en weet ik niet meer dat we het over de vakantie hadden.

Ja, dat is heel herkenbaar voor mij! Ik zei voor de diagnose wel eens dat ik eigenlijk geen vrouw ben want ik kan geen twee dingen tegelijkertijd. Terugkijkend herken ik door mijn hele leven problemen met Centrale Coherentie:

Op de middelbare school dacht ik dat ik dom was, ik kon nooit meepraten met anderen. Tegen de tijd dat ik had bedacht wat ik wilde zeggen ging het alweer over iets anders: “Spuit 11 geeft blubber”, “Mosterd na de maaltijd”. Dat was niet bevorderlijk voor mijn zelfvertrouwen en op den duur hield ik mijn mond maar. Mits er iets werd gezegd waar ik het écht niet mee eens was, dan werd ik kwaad en ging slaan of huilen want mondeling verweer ging niet: “Je zit op de kast”. Tja, dan ben je snel het pispaaltje. Ik heb mezelf ook aangeleerd zo min mogelijk over mezelf te vertellen want dat zal altijd tegen je gebruikt worden.

Later toen ik werkte kon ik me inmiddels helemaal afsluiten van mijn omgeving en opgaan in mijn taak. Als onderzoeksmedewerker kon ik zeer secuur en gedetailleerd werken. Als iemand dan iets vroeg kon ik nogal afwezig reageren en vaak wist ik dan achteraf niet meer wat was gezegd. Of ik stelde me wel open en ging de ander helpen en wist vervolgens niet meer waar ik ook weer mee bezig was. De communicatie met de onderzoeker ging over het onderzoek, punt. Heerlijk inhoudelijk en taakgericht.

Ik maakte carrière en belandde in een functie waarbij ik bedrijven inspecteerde. Zolang ik de regie van het gesprek had en inhoudelijk kon discussiëren ging het goed. Maar als mijn gesprekspartner een vlotte prater was (en dat zijn managers en directeuren over het algemeen wel) raakte ik steeds de draad van het gesprek kwijt. Ik had moeite met de grote lijn in de gaten houden en verzandde in details en daarmee in tijdnood. De zakenlunch was voor mij geen rustpunt maar dodelijk vermoeiend want de koetjes en kalfjes vliegen om je oren en ik kon niet adequaat reageren. De truc die ik me aanleerde was zelf een onderwerp aankaarten, dan kon ik tenminste meepraten. Zo worstelde ik me door de sociale gelegenheden. Ik raakte gefrustreerd omdat ik niet begreep waarom ik de inspecties maar niet in de vingers kreeg. Daarnaast was het schrijven van rapporten ook lastig (hoofd- en bijzaken scheiden). Dit verhaal eindigde na 6 jaar worstelen in 2014 met een burn-out met depressie. Doorzettingsvermogen en plichtsbesef zijn overduidelijk ook twee van mijn ASS kwaliteiten.

Door bovenstaande problemen met Centrale Coherentie te herkennen, te erkennen en te accepteren, gun ik mezelf nu de tijd om te schakelen. Voor mij is het belangrijkste van sessie 1 geweest dat ik begrijp waarom ik niet snel kan reageren. Dat geeft rust en ik heb mezelf aangeleerd om te vragen of ik ergens later op terug mag komen.

link: Autisme TV Centrale Coherentie